ATATÜRK İLKELERİ ve İNKILÂP TARİHİ
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI
Osmanlı Devletinin Savaşa Girişi
Savaşın Sona Ermesi
KURTULUŞ SAVAŞI
Amasya Genelgesi
Erzurum Kongresi
Sivas Kongresi
Kurtuluş Savaşında Cepheler
Lozan Barış Anlaşması
TÜRK İNKILÂBI
T.C. İNKILÂP TARİHİ
I. DÜNYA SAVAŞI
1914 yılı ortalarına doğru Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Veliahdı Saray- Bosna’yı ziyareti sırasında Sırp bir milliyetçi tarafından öldürüldü. Bunun üzerine Avusturya-Macaristan İmparatorluğu katillerin teslim edilmesi için Sırbistan’ a ültimatom verdi. Cevap alamayınca savaş ilan etti, Rusya Sırbistan’ın yanında yer aldı. Fransa Rusya’yı destekledi. Almanya Avusturya-Macaristan’ın yanında Rusya ve Fransa’ya savaş açtı. Bir süre sonra İngiltere Fransa’nın yanında savaşa katıldı. Böylece İngiltere, Fransa ve Rusya’dan oluşan guruba Anlaşma (İtilaf) Devletleri, Almanya, Avusturya-Macaristan ve İtalya’nın oluşturduğu guruba (İttifak) Bağlaşma Devletleri adı verildi. Bir süre sonra İtalya taraf değiştirerek İtilaf Devletleri tarafına geçecek ondan boşalan yere de Osmanlı İmparatorluğu girecektir.
Osmanlı Devletinin Savaşa Girişi
Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu’nun yönetiminde İttihat ve Terakki Partisi bulunmaktadır. Bu partinin önde gelenleri ( Enver ve Talat Paşalar) Osmanlı Devletinin eski müttefikleri İngiltere ve Fransa’ya güvenmiyorlar. Dünya güç dengesinde önemli bir rol oynamaya başlayan Almanya’ya hayranlık duyuyorlardı. Enver Paşa Almanlarla gizli bir anlaşma bile imzalamıştı.
Ağustos 1914 de Akdeniz’de bulunan İngiliz donanmasından kaçan iki Alman savaş gemisi Enver Paşa’nın bilgisi dâhilinde Çanakkale Boğazını geçerek İstanbul’a sığındı. Tarafsız olan Osmanlı Devleti’nin bu gemileri elinde tutması, mürettebatını da gözaltına alması gerekirken bu iki geminin satın alındığı ilan edildi. Yine Enver Paşa’nın bilgisi dâhilinde Karadeniz’e çıkan bu gemiler Rus limanlarını topa tutunca Osmanlı Devleti de resmen savaşa girmiş oldu.
Savaşın Sona Ermesi
Savaşın başlarında Almanya, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı İmparatorluğu’nun oluşturduğu ittifak devletleri özellikle Çanakkale Savaşı’ndan sonra Rusya’nın da İtilaf Devletleri yanından çekilmesiyle savaşta başarılı gibi görünüyorlardı. Ancak savaşın başında tarafsız olduğunu ilan eden ABD durumun kötüye gitmesi ve İngiltere’nin isteği üzerine taze güçlerle savaşa girince durum değişmiş Almanya ve Avusturya-Macaristan savaştan çekilmek zorunda kalmış Osmanlı İmparatorluğu da Anlaşma Devletleri ile 30 Ekim 1918 de Mondros Ateşkes Anlaşmasını imzalayarak savaştan çekilmiştir.
KURTULUŞ SAVAŞI
I.Dünya Savaşında Türk ordusu ağır kayıplara uğramış kalanlarda Mondros Ateşkes Anlaşması gereği silahları elinden alınarak terhis edilmişlerdi. Düşmanın karşısına yeniden dikilmek için belirli bir süre geçmeliydi, işte yeniden düzenli ordular kuruluncaya kadar geçecek bu süre içinde memleketin çeşitli yerlerinde düşmana karşı Milli Direniş Cemiyetleri ve Kuvayi Milliye denilen silahlı direniş örgütleri kurularak mücadele verilmiştir. Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 19 19 da Samsun’a gelmesiyle bu direniş örgütleri birleştirilerek düşmana karşı daha başarılı mücadele verilmeye başlanmıştır.
Amasya Genelgesi
Samsun’dan Havza’ya oradan da Amasya’ya geçen Mustafa Kemal 22 Haziran 19 19 da Rauf, Rafet ve Ali Fuat Paşalar ile görüşerek Amasya Genelgesini yayınladı.
Bu genelge ile millet kurtuluş için kararını kendisi verecektir. Artık millet yönetilmeyecek yönetilecekti. Bu milli egemenlik kavramına gidiştir.
Amasya Genelgesinde milletin kaderine sahip çıkması için bir kongrenin toplanmasından söz ediliyordu. Bu Sivas kongresiydi.
Erzurum Kongresi
Mondros Ateşkes Antlaşmasında doğudaki 6 vilayetin Ermenilere verileceği maddesine karşı bütünlüğün korunması amacıyla Doğu İlleri Müdafai Hukuk Derneğince
23 Temmuz 1919 da bir kongre düzenlenir ve Mustafa Kemal’de davet edilir. Erzurum Kongresinde yeni bir devletin kurulması düşüncesi belirmiştir. Kongre sonunda bir Temsil Kurulu (Heyet-i Temsiliye) seçildi. Başkanı da Mustafa Kemal oldu.
Sivas Kongresi
Amasya Genelgesi ile belirtilen Milli bir kongrenin Sivas’ta toplanması kararlaştırılmış. Her ilden 3 delegenin bu kongreye katılması istenmiştir.
04 Eylül 1919 da Sivas Lisesi salonunda bütün engellemeler rağmen toplanan Sivas Kongresinde alınan kararla itilaf devletleri ve Osmanlı Hükümeti üzerinde önemli etkiler yapmıştır.
- Dağınık halde bulunan direniş örgütleri Anadolu ve Müdafai Hukuk Derneği adı altında birleştirilmiştir.
- Damat Ferit Paşa Hükümeti çekilmiş Ali Rıza Paşa Hükümeti kurulmuş ve Mustafa Kemal ile görüşmeyi kabul etmişlerdir.
Kurtuluş Savaşında Cepheler
Türk Milleti Kurtuluş Savaşında:
Batıda Yunanlılarla (İngiliz destekli)
Doğuda Ermenilerle
Güneyde Fransızlarla
Çarpışmışlardır. Hiç Şüphesiz savaşın en önemli cephesi İngiliz destekli Yunanlılarla savaştığımız Batı Cephesidir.
I.İnönü, II. İnönü, Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruzla savaşın sonucu bu cephelerde belirlenmiştir.
Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923)
Kurtuluş savaşının kazanılması Türk varlığının İtilaf Devletleri tarafından kabul edilmesine sebep olmuş bunun üzerine yürürlüğe koyamadıkları Sevr Barışının yerine Lozan’da bir Barış Antlaşması yapmayı kabullenmişlerdir.
Bu antlaşmaya göre: sınırlar, kapitülasyonlar, azınlıklar, devlet borçları ve boğazlar meselesi çözüme kavuşturulmuştur.
TÜRK İNKILÂBI
Eğer Milli Mücadele yapılmasaydı, Mustafa Kemal gibi bir lider ortaya çıkmasaydı Türk İnkılabını gerçekleştirmek beklide mümkün olmayacaktı. Bu sayede direnen millet istiklalini kazandı bunu takiben Türk inkılabı gerçekleştirildi ve çağdaş medeniyet seviyesine çıkma yarışı başladı.
· Önce Saltanat Kaldırıldı 01 Kasım 19 22
· Cumhuriyet İlan Edildi 29 Ekim 19 23
· Halifelik Kaldırıldı 03 Mart 19 24
· Tevhid-i Tedrisat (Öğretim Birliği) 03 Mart 19 24
· Medeni Kanun Kabul Edildi 04 Ekim 19 26
· Türk Harfleri Kabul Edildi 01 Kasım 19 28
Belirlediği ilkelerle geleceğe ışık tuttu. Bu ilkeler:
- Cumhuriyetçilik
- Milliyetçilik
- Halkçılık
- Devletçilik
- Laiklik
- İnkılâpçılık
Olarak belirlenmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder